ورق‌های فلزی انواع مختلفی دارند که در حوزه‌های مختلف از آن‌ها در اشکال متفاوتی استفاده میشود. ممکن است عملیات مختلفی روی ورق‌ها صورت بگیرد تا بتوان در پروژه‌های مختلف از آن استفاده کرد؛ یکی از عملیاتی که کاربرد ورق را متنوع می‌کند، پانچ یا همان سوراخ کردن آن است. سوراخ کردن ورق‌ها روش‌های مختلفی دارد که این روش‌ها می‌توانند ساده باشند، می‌توانند به صورت دستی کنترل شوند یا می‌توانند از طریق دستگاه‌های هیدرولیکی و کامپیوتری‌های امروزی انجام شوند. در ادامه شما را با صفر تا صد پانچ ورق و دستگاه‌های استفاده شده در این عملیات، آشنا می‌کنیم.
پانچ ورق چه مراحلی دارد؟
عملیات پانچ ورق را می‌توان روی ورق‌های فلزی مثل ورق گالوانیزه، ورق روغنی، ورق استیل، ورق آلومینیومی و به طور کل هر ورقی که قابلیت شکل‌پذیری و فرم دهی را داشته باشد، انجام داد. به طور خلاصه ورق‌های پانچ شده دارای 2 نوع ورق سیاه پانچ شده و ورق آلیاژی پانچ هستند. هنگام پانچ ورق در عملیات معمولی، ورق وارد دستگاه پانچ شده و با استفاده از نیروی زیاد، سوراخ‌ها روی آن اعمال‌شده و سپس آن را از دستگاه خارج می‌کنند. هرچه این ورق نازکتر باشد، عملیات سوراخ زنی آسان‌تر اجرا میشود. توجه داشته باشید که ایجاد سوراخ روی ورق‌های فلزی باعث ایجاد مقداری گرما میشود که این گرما باعث ایجاد موج‌هایی روی ورق‌شده و به اصطلاح ورق را مواج می‌کند.
سوراخ‌های ایجاد شده روی ورق می‌توانند در اشکال و طرح‌های مختلفی ایجاد شوند که این طرح‌ها، تنها به‌وسیله دستگاه‌های پیشرفته قابل‌اجرا هستند؛ چراکه این دستگاه‌ها امکان طرح و برنامه‌ریزی برای اجرای پانچ‌ها را دارند. البته به خاطر داشته باشید که این امر، موجب افزایش هزینه در خرید ورق میشود. همان‌طور که میدانید ماده اصلی تولید اکثر ورق‌های فلزی گرم، ورق سیاه است و قیمت ورق سیاه و وزن آن می‌تواند تأثیر مستقیمی بر قیمت انواع ورق‌ها داشته باشد. ورق‌های پانچ شده نیز معمولاً بر اساس وزن قیمت‌گذاری می‌شوند که مهم‌ترین نکته آن، این است که تکه‌های سوراخ شده و جداشده از ورق فولادی هنگام پانچ، باعث کاهش قیمت آن نخواهد شد.
از چه دستگاه‌هایی برای پانچ ورق استفاده میشود؟
یکی از ابزارهایی که برای ایجاد پانچ روی ورق از آن استفاده میشود، دستگاه CNC است. این دستگاه می‌تواند شاخه‌های پانچ متعددی داشته باشد تا بتواند در دقیقه، حجم زیادی از سوراخ‌ها را ایجاد کند. انواع مختلف این دستگاه‌ها و روش‌های ایجاد پانچ را در لیست زیر می‌بینید:
- دستگاه پانچ ورق فلزی دستی
- دستگاه پانچ ورق هیدرولیکی
- دستگاه پانچ و برش لیزری
- پانچ ورق با گیوتین ضربه‌ای
نکاتی برای افزایش طول عمر قالب دستگاه‌های پانچ
عمر قالب‌های دستگاه‌های پانچ عموماً بین ۴۰۰.۰۰۰ تا ۶۰۰.۰۰۰ ضربه است؛ اما با رعایت کردن نکات زیر می‌توانید کمی به طول عمر بیشتر آن کمک کنید:
- نظافت قالب با استفاده از باد یا فشار زیاد، پارچه‌های تمیز و روغن‌کاری
- تیز کردن لبه برش پانچ و قالب
- استفاده از مواد صحیح برای استحکام انرژی دستگاه
با توجه به موارد بالا باید بگوییم که شما می‌توانید ورق سیاه هر کارخانه‌ای را خریداری کرده و آن را پانچ کنید؛ به عنوان مثال شما می‌توانید ورق سیاه کارخانه کاویان را خریداری کرده و از فروشنده یا کارگاه‌هایی که خدمات پانچ ارائه می‌دهند، بخواهید که آن را با طرح موردنظر شما پانچ کنند. برای این کار نیز مهم‌ترین گام، اطلاع از قیمت ورق سیاه کاویان است.
مزایا و معایب پانچ ورق چیست؟
پانچ ورق‌ها نیز مانند هر محصولی مزایا و معایبی دارد که مزایای آن عبارت‌اند از:
- سرعت بالا در تولید
- تولید تیراژ بالا
- قیمت تمام شده مناسب
- ایجاد اشکال هندسی منظم مانند دایره، مربع، مستطیل، لوزی و مثلث
همچنین معایب این امر نیز شامل موارد زیر میشود:
- عدم امکان برش اشکال پیچیده و قوس‌های نامتعارف با کیفیت بالا
- محدودیت در ضخامت بالای ورق
- ایجاد پلیسه
- نیاز به استفاده از سنبه و ماتریس‌های زیاد
- ظاهر ناهموار سطح
- خراش سطحی
- ترک خوردن ورق
- مسدود شدن سوراخ‌های پانچ
کاربرد پانچ ورق چیست؟
پانچ ورق‌های فلزی کاربردهای زیادی دارد که از میان آن‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صنایع فلزی و دکوراسیون
- پروژه‌های صنعتی، ساختمانی، بهداشتی، پتروشیمی، ورزشی و کشاورزی
- حفاظت از نیروگاه‌ها
- حفاظت از برج‌های ارتباطی
- مناطق حساس نظامی و زندان‌ها
- ایجاد موانع محافظ برای استادیوم‌های ورزشی
- پارکینگ‌ها و ورودی خانه‌ها و انبارها
- سقف و دیوار آسانسور
- محافظت از تهویه برای خانه‌های سیار
- ساخت قطعات لوازم‌خانگی
- ایستگاه‌های اتوبوس
مهم‌ترین مشخصات انواع ورق پانچ شده چیست؟
همان‌طور که در بالا هم اشاره کردیم، برای پانچ کردن ورق‌های فلزی، از تمامی ورق‌ها می‌توان استفاده کرد و تنها نکته‌ای که برای پانچ کردن باید به آن توجه کرد، ضخامت ورق است. برای اینکه ورق‌ها به راحتی پانچ شوند باید ضخامت آن‌ها حدود 8 میلی‌متر باشد. البته این ضخامت بسته به جنس ورق متغیر است که در انتهای این بخش، جدول ضخامت ورق پانچ در انواع مختلف آن را برای شما تهیه کرده‌ایم. ورق‌های استیل بیشترین طرفدار را برای پانچ شدن دارند؛ دلیل آن نیز وجود کروم در ترکیبات ورق استیل است که باعث میشود در مقابل خوردگی مقاومت بسیاری از خود نشان دهند. نوعی ورق پانچ شده و در عین حال آجدار نیز وجود دارد که بیشتر در محل عبور و مرور افراد به کار می‌رود و آج‌های آن از سر خوردن افراد جلوگیری می‌کند.
|
جنس ورق (متریال)
|
ضخامت (میلی‌متر)
|
طول (میلی‌متر)
|
عرض (میلی‌متر)
|
|
ورق آهن (استیل)
|
6 mm
|
2000 mm
|
1000 mm
|
|
ورق استنلس استیل
|
4 mm
|
2000 mm
|
1000 mm
|
|
ورق آلومینیوم
|
4 mm
|
2000 mm
|
1000 mm
|
|
سایر فلزات سوپر آلیاژ
|
4 mm
|
2000 mm
|
1000 mm
|
تولیدکنندگان ورق پانچ شده کدام‌اند؟
روسیه و قزاقستان مهم‌ترین تولیدکنندگان خارجی تولید ورق آجدار پانچ شده هستند. اگر بخواهیم به تولیدکنندگان داخلی این محصول اشاره کنیم، باید بگویم کارخانه فولاد مبارکه اصفهان از محبوب‌ترین و مشهورترین آن‌ها است. از آنجایی که بیشترین کاربرد ورق‌های پانچ شده را ورق‌هایی دارند که ماده اولیه آن‌ها ورق سیاه است و در ایران بیشترین فروش ورق‌های پانچ شده مربوط به کارخانه فولاد مبارکه اصفهان میشود، بنابراین قیمت ورق سیاه اصفهان را می‌توان به عنوان یک عامل مؤثر در قیمت ورق پانچ در نظر گرفت.
در این مقاله آموختید که عملیات پانچ کردن در واقع سوراخ کردن ورق‌های فلزی است که باعث میشود کاربرد آن متنوع شود؛ همچنین این سوراخ‌کاری ورق‌ها، روش‌های مختلف و ابزارهای متفاوتی دارد. شما می‌توانید سوراخ‌های ایجاد شده روی سطح ورق را به دلخواه خود در اشکال مختلف، طرح‌های متفاوت و فاصله‌های متنوع ایجاد کنید که این عملیات تقریباً بر سطح هر نوع ورقی که ضخامت آن متناسب باشد، قابل‌اجرا است و نیاز به سرعت و دقت بالایی هم دارد.