شاید اگر الآن از شما بپرسند که «دال یکطرفه و دو طرفه چیست؟»، نتوانید پاسخ بدهید، اما اگر بدانید که در زندگی‌تان زیاد با آن سروکار دارید، احتمالاً تعجب خواهید کرد. چراکه دال، همان سقفی است که بالای سر شما قرار دارد و ساخت هیچ سازه‌ای بدون آن ممکن نیست. در این مقاله با انواع دال بتنی و نحوه تشخیص دال یکطرفه و دو طرفه، آشنا می‌شوید.
دال چیست؟
دال در واقع نوعی سقف است که به‌صورت یکپارچه اجرا میشود. بتن و میلگرد، اعضای اصلی تشکیل‌دهنده دال‌های بتنی هستند که همانند سایر اعضای بتنی سازه، از میلگرد برای افزودن استحکام کششی به دال بتنی استفاده میشود. به همین دلیل، قیمت آهن تأثیر زیادی در هزینه اجرای انواع دال دارد. ضخامت دال، نوع کاربری این نوع سقف را تعیین می‌کند و این ضخامت معمولاً بین 10 تا 50 سانتی‌متر متغیر است.
لیست زیر، انواع دال بتنی را نشان می‌دهد که از میان آن‌ها، دال یکطرفه و دال دو طرفه بیشترین کاربرد بیشتری در ساختمان‌سازی دارند:
• دال یکطرفه
• دال دو طرفه
• دال بتنی وافل
• دال بتنی مجوف
• دال بتنی حبابی
• دال بتنی کامپوزیت
• دال لانه‌زنبوری
• دال صفحات هموار
در ادامه، به معرفی هر کدام از این دال‌ها و نحوه تشخیص دال بتنی یکطرفه و دو طرفه می‌پردازیم:
دال یکطرفه چیست؟
برای ساخت دال یکطرفه، روی تیرهای سقف قالب‌گیری انجام می‌دهند و پس از آن، استحکامات نصب می‌شوند و در آخر نیز بتن‌ریزی انجام میشود. از دال یکطرفه بیشتر برای ساختن ساختمان‌های دارای ارتفاع 63 متر و بیشتر و دارای وزن زنده سه تا پنج کیلوگرم بر مترمربع، استفاده میشود.
دال یکطرفه تیرآهنی
دال یکطرفه تیرآهنی یا دال تیرچه‌بلوک، یک نوع دال بتنی یکطرفه است که از آن بیشتر در کف سازی استفاده میشود. ضخامت این نوع دال از 50 تا 100 میلی‌متر متغیر است. این نوع دال با یک تیرآهن بتنی معروف به تیرچه حمایت میشود و وزن تیرآهن را نیز شاه‌تیری که روی ستون قرار گرفته، تحمل می‌کند. از دال‌های تیرچه‌ای برای ارتفاع 96 متر به بالا و وزن زنده 64 کیلونیوتن بر مترمربع استفاده می‌کنند.
دال دو طرفه چیست؟
طراحی دال دو طرفه به نحوی است که تمامی بارهای آن به تیرهای پیرامونی منتقل میشود. در این نوع دال، نسبت طول به عرض باید کمتر از دو باشد. هنگام تحمل بار، تیرهای آن از هر دو جهت خم می‌شوند و شکل آن هنگام تحمل فشار، شبیه به بشقاب خواهد بود. عملکرد دو طرفه دال، زمانی خواهد بود که در هر چهار کنج سقف، تیر وجود داشته باشد و بار عمودی به وسیله دو ردیف آرماتور، به تمامی تیرهای کناری منتقل شود.
ضخامت دال دو طرفه بسته به دهانه آن بین 100 تا 200 میلی‌متر است. از لحاظ هندسی، دال یکطرفه از هر چهار ضلع پیرامونی خود حمایت میشود و اگر در کنج‌ها با استفاده از تکیه‌گاه و به‌صورت یکپارچه حمایت شود، دچار ریزش نخواهد شد.
نحوه تشخیص دال یکطرفه و دو طرفه چگونه است؟
تفاوت‌های عمده دال یکطرفه و دو طرفه را در ادامه می‌بینید:
• نسبت طول به عرض دال یکطرفه بیشتر از دو است.
• دال یکطرفه با دو ضلع و دال دو طرفه با چهار ضلع حمایت میشود.
• دال یکطرفه فقط در جهت طولی به میلگرد خمشی نیاز دارد و دوال دو طرفه در دو جهت طولی و عرضی.
• دال دوطرفه برای تحمل وزن زنده بالا مناسب است.
• کاربرد دال دو طرفه در سازه‌های بتنی از دال یکطرفه بیشتر است.
دال بتنی وافل چیست؟
دال بتنی وافل با نام سقف وافل نیز شناخته میشود. روی این سقف کاملاً مسطح است، اما زیر آن و جایی که دید وجود دارد، حالت مشبک دارد. با وجود ضخامت کم، استقامت این نوع سقف معمولاً زیاد است و از آن برای ساخت دهانه‌های بزرگ و سازه‌هایی مثل فرودگاه استفاده می‌کنند. برای ساخت دال بتنی وافل، از یک سری قالب پلاستیکی مربعی استفاده می‌کنند که رو و اطراف آن‌ها، آرماتوربندی انجام میشود.
دال بتنی مجوف چیست؟
دال بتنی مجوف، در اصل نوع بهبودیافته دال یکطرفه و دو طرفه است که برای کاهش وزن دال، حفره‌هایی را در آن ایجاد می‌کنند و فاصله تیرها را حداکثر 75 سانتی‌متر و عرض آن‌ها را 10 تا 20 سانتی‌متر در نظر می‌گیرند. ضخامت دال بتنی مجوف بین 6 تا 10 سانتی‌متر است.
دال بتنی حبابی چیست؟
دال بتنی حبابی، همان دال بتنی وافل است، با این تفاوت که قالب‌های آن به جای مربع، به شکل دایره هستند. این نوع دال نیز همانند دال وافل، سبک، نازک و دارای مقاومت بالا است، به ستون کمتری نیاز دارد و احتیاجی به تیرهای میانی ندارد. دال بتنی حبابی، سریع، مقرون‌به‌صرفه و دوستدار محیط‌زیست است.
دال بتنی عرشه فولادی یا کامپوزیت چیست؟
در این نوع دال، ابتدا یک نوع کف سازی از جنس فولاد انجام میشود و بتن را روی آن می‌ریزند. ضخامت این دال به ضخامت کف‌پوش فولادی بستگی دارد، به‌نحوی‌که برای کف‌پوش دارای ضخامت 50 تا 60 میل متر، می‌توان دال سه متری اجرا کرد و برای کف‌پوش دارای ضخامت 80 میلی‌متر، باید دال 4.5 متری اجرا شود.
دال لانه‌زنبوری چیست؟
دال لانه‌زنبوری نیز یکی از انواع دال‌های مشبک است، با این تفاوت که روی شبکه‌ای از آجرهای پلی استیرن اجرا میشود. این نوع دال مناسب مناطقی است که خاک آن زیاد جابجا نمی‌شود.
دال صفحات هموار چیست؟
یکی از انواع دال‌های بتنی مقرون‌به‌صرفه، دال بتنی صفحات هموار است که وزن آن روی دیوار یا ستون مجاور وارد میشود. اجرای این نوع دال بسیار ساده است، اما از آن بیشتر برای سازه‌هایی استفاده میشود که بین 6 تا 8 متر ارتفاع دارند و وزن زنده آن‌ها بین 3 تا 5 کیلونیوتن بر مترمربع است. در صورت استفاده از صفحات پیش‌تنیده، می‌توان از دال صفحات هموار برای ارتفاع‌های تا 128 متر هم استفاده کرد.
اگر قصد خرید هر کدام از مقاطع فولادی موردنیاز برای اجرای انواع مختلف دال را دارید، می‌توانید به وب‌سایت آهنگر مراجعه کنید. این وب‌سایت دارای تنوع گسترده‌ای از انواع مقاطع فولادی از جمله میلگرد، تیرآهن، ورق فولادی و ... است و همچنین می‌توانید با کارشناسان فروش آهنگر تماس بگیرید و از آن‌ها در مورد مقاطع فولادی مناسب کارتان، مشورت بگیرید.